بی‌توجهی تاکی؟! قسمت ۲۵۱۲
تیر آخر بر سینه صنایع‌دستی
اواخر دهه پنجاه شمسی بود که از بازار مسگرهای اصفهان می‌گذشتم. چشمم به سه مرد خارجی افتاد که پیدا بود اهل یکی از کشورهای اروپایی هستند. این به‌ظاهر گردشگران درحالی‌که هرکدام کوله باری از اقلام مختلف صنایع‌دستی ریزودرشت اما کهنه و زیرخاکی را به دوش می‌کشیدند، کنار بساط پیرمردی سپیدمو ایستاده بودند و سعی داشتند یک کاشی بیست در بیست سانتیمتری به رنگ آبی فیروزه‌ای را که با خط زیبای مشکی روی آن نوشته بود «عمل المرتضی کاشی‌کار» را خریداری کنند.
اواخر دهه پنجاه شمسی بود که از بازار مسگرهای اصفهان می‌گذشتم. چشمم به سه مرد خارجی افتاد که پیدا بود اهل یکی از کشورهای اروپایی هستند. این به‌ظاهر گردشگران درحالی‌که هرکدام کوله باری از اقلام مختلف صنایع‌دستی ریزودرشت اما کهنه و زیرخاکی را به دوش می‌کشیدند، کنار بساط پیرمردی سپیدمو ایستاده بودند و سعی داشتند یک کاشی بیست در بیست سانتیمتری به رنگ آبی فیروزه‌ای را که با خط زیبای مشکی روی آن نوشته بود «عمل المرتضی کاشی‌کار» را خریداری کنند. شصتم خبردار شد که این لوح مربوط به یکی از آثار تاریخی اصفهان است که از جای خود به دلایلی کنده‌شده تا امروز در بساط این پیرمرد و در کنار دیگر اقلام دست‌دوم به فروش برسد. خودم را به آن جمع رساندم و به زبان انگلیسی با آن‌ها شروع به خوش‌وبش کردم و پرسیدم این کاشی فرسوده را برای چه می‌خواهند؟ یکی از این سه نفر که به نظر می‌رسید شوخ‌طبع باشد جواب داد برای نصب بالای سردر خانه خود در رم ایتالیا می‌خواهم چون خیلی از رنگ و لعاب آن خوشم آمده است. به پیرمرد فروشنده که سعی داشت هرچه زودتر یکی از هویت‌های خود را با پول مختصر خارجی عوض کند به زبان فارسی گفتم: این کاشی ممکن است اثری
ارزشمند باشد؛ بنابراین از فروش آن منصرف شو و اگر تصمیم قطعی داری خودم از شما می‌خرم. سه کاسب به نظر گردشگر وقتی دیدند دیگر اصرار فایده‌ای ندارد راهشان را گرفتند و رفتند و من هم پس از جستجو فهمیدم این کاشی نمودار، متعلق به سردر یکی از کاروانسراهای بازار بزرگ است که به جایگاه اولیه‌اش برگشت و همچنان پایدار است؛ اما امروز و پس از کسادی بازار صنایع‌دستی و افول این صنعت توأم با هنر می‌رود تا مزیت خود را به خسران تبدیل کند! مریم جلالی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی کشور، هفته گذشته در یک نشست خبری در حاشیه هشتمین جشنواره بین‌المللی صنایع‌دستی و هنرهای سنتی تلاش کرد تا به طریقی با استفاده از بستر توسعه تلاش کند تا جای کیفیت را با کمیت عوض کند! و این مسیر را که چند سالی است در دامنه صنایع‌دستی فراگیر شده ادامه دهد بدون اینکه نامی از اثرات زیان‌بار آن ببرد. درحالی‌که شیوخ حاشیه خلیج‌فارس که تا نیم قرن پیش در کپر زندگی می‌کردند امروز بادگیرهای تاریخی و سنتی کویر ایران را به‌وفور ساخته و به نام هویت خود سند بزنند! این مقام مسئولی که اصطلاحا متولی اینگونه آثار ارزشمند است گام را به‌سوی جلو بلند برمی‌دارد و در سخنان
خود تأکید می‌کند «تمامی برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری این رویداد بر اساس دایره‌هایی معنایی شکل گرفته است، انتخاب برج آزادی به‌عنوان نمادی از هنرهای معماری ایران و دارای دامنه معنایی وسیع میزبانی جشنواره است.» اگرچه از عمر برج نیم‌قرنی بیشتر نمی‌گذرد و در اصفهان نمادهای تاریخی و حتی باستانی بیشتری وجود دارد که برای نمونه می‌توان به کاخ چهلستون و عمارت عالی‌قاپو و یا هنر مهندسی و معماری منارجنبان اشاره کرد، استفاده از این ادبیات در محفلی که متعلق به وزارت میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است و عنوان رویداد فجر انقلاب اسلامی را دارد در حقیقت می‌تواند یک تناقض آشکار به‌حساب آید؛ بنابراین جا دارد عینک‌های بدبینانه را کنار بگذاریم و واقعیت‌ها را بنگریم. آنچه معاون وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در سخنان خود به آن تأکید دارد فاصله چندانی با رویکردهای وزیر مربوطه ندارد که از مهمترین آن‌ها صراحت لهجه ایست که در بیان آن دارند تا بگویند «بر همین اساس در نظر گرفتیم که امامزاده‌ها که محل ارادت هنرمندان صنایع‌دستی به اهل‌بیت (ع) است، پایگاهی برای ارائه این هنر سنتی باشد!
معاصر سازی، آموزش تولیدکننده‌ها و توجه نسل جوان به‌عنوان مؤلفه‌های موردنیاز برای گسترش بازار صنایع‌دستی بوده و جشنواره محلی برای معنا پیدا کردن اصالت و ریشه‌ها است.» ایشان تأکید به دستور ریاست جمهوری دارند که در مبادی شهرها بازارچه صنایع‌دستی دایر شده است و «صنایع‌دستی در یک خط ممتد و از زمان (خلق) تا مصرف مؤلفه‌ها و ساحت‌های مختلف موردتوجه قرار دهیم و تمام تلاشمان در این یکسال این موضوع بوده است.» مریم جلالی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، در ادامه ضمن اشاره به حضور کشورهای کویت، ازبکستان، قطر، پاکستان، هند، لبنان، صربستان، افغانستان، ساحل‌عاج، نیجریه، چین، کلمبیا، تاجیکستان، مقدونیه شمالی، عربستان و تایلند به تمرکز تمامی مؤلفه‌های توسعه، ترویج و فروش در برج آزادی طی برگزاری این رویداد اشاره کرده و از برنامه‌ریزی به‌منظور برگزاری کارگاه‌های متنوع، مشارکت دانشجویان و دانش آموزان رشته‌های مرتبط پرداخته‌اند تا مرتضی عمادی، دبیر هشتمین جشنواره صنایع‌دستی و هنرهای سنتی هم از ورود هوش مصنوعی به حوزه صنایع‌دستی خبر دهد تا جدیدترین کمیته نیز هوش مصنوعی، متاورس و فناوری‌های نوین باشد که آنچه
قرن‌ها صنایع‌دستی نام داشته امروز با تیر آخر وارد بازار اقتصاد شود!
ادامه دارد
